Пасля неаднаразовых заўваг Прэзідэнта сіноптыкі прыкметна павысілі дакладнасць прагнозу надвор'я. Аляксандр Лукашэнка, прымаючы з дакладам міністра прыродных рэсурсаў і аховы навакольнага асяроддзя Андрэя Худыка, адзначыў, што сіноптыкі на тры дні даюць абсалютна дакладны прагноз і нават на тыдзень амаль ніколі не памыляюцца. Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што раней крытыкаваў гідраметэаралагічную службу за недастатковую дакладнасць прагнозаў надвор'я і даваў даручэнне выправіць сітуацыю. З тых часоў праведзена каласальная праца. Белгідрамет павялічыў колькасць метэаралагічных станцый, пашырыў радыёлакацыйную сетку, мадэрнізаваў абсталяванне, пашырыў спектр назіранняў... Карэспандэнт «Р» пабывала на сучаснай метэастанцыі ў мінскім мікрараёне Уручча і даведалася, як мадэрнізуецца Белгідрамет.
Метэастанцыя Мінск — гэта сучасны комплекс метэаралагічных і аэралагічных назіранняў у раёне ваеннага гарадка Уручча, уведзены ў эксплуатацыю ў 2018 годзе.
Сваімі вачамі
Перад тым як сімпатычная дзяўчына па тэлевізары раскажа нам, дзе пройдуць дажджы, а дзе выпадзе снег, зроблена велізарная праца. І пачынаецца яна на метэаралагічных станцыях. Тут назіраюць за бягучым станам атмасферы. Шматлікія пагодныя датчыкі фіксуюць цэлы шэраг метэаралагічных параметраў — тэмпературу, атмасферны ціск, вільготнасць, хуткасць і напрамак ветру, стан ападкаў і іх колькасць... Усе звесткі кадзіруюць і адпраўляюць сіноптыкам, якія на іх аснове робяць аналіз існуючай сінаптычнай сітуацыі. У тэорыі як быццам усё зразумела, а што на практыцы?
Тут фіксуецца мноства дадзеных аб надвор'і — ад воблачнасці да колькасці сонечнай радыяцыі....За апошнія два гады ў Белгідрамеце было зроблена многае ў плане абсталявання, тэхнічнай мадэрнізацыі і прымянення новых тэхналогій. Адным з крокаў на шляху павышэння дакладнасці прагнозаў стала пашырэнне сеткі метэастанцый. Да прыкладу, метэаралагічная станцыя Мінска. Гэты сучасны комплекс метэа- і аэралагічных назіранняў у раёне ваеннага гарадка Уручча ўведзены ў эксплуатацыю ў 2018 годзе.
На ўваходзе нас сустракае тэхнік-метэаролаг Надзея Анісімава. З размовы з ёй я даведалася, што на станцыі ўпершыню ўкаранёны інтэграваны падыход да функцыянавання розных сетак назірання: прыземных метэаралагічных, актынаметрычных, гідралагічных і аэралагічных. Для правядзення закуплены і ўстаноўлены ўсе неабходныя прыборы і абсталяванне. Метэастанцыя перадае інфармацыю ў анлайн-рэжыме кожныя 10 хвілін па 12 параметрах. Тут фіксуецца мноства дадзеных аб надвор'і — ад воблачнасці да колькасці сонечнай радыяцыі.
Шматлікія пагодныя датчыкі фіксуюць цэлы шэраг метэаралагічных параметраў — тэмпературу, атмасферны ціск, вільготнасць, хуткасць і напрамак ветру, стан ападкаў і іх колькасць.— Наш комплекс мае самае сучаснае абсталяванне беларускага вытворцы «Пеленг», а таксама сусветна вядомага вытворцы метэаралагічнага абсталявання фінскай кампаніі Vaisala, — распавядае Надзея Анісімава. — Сярод унікальнай тэхнікі — аўтаматычны тэмпературна-ветравы профілемер у мабільнай версіі. Ён на вышыні да тысячы метраў вымярае ключавыя параметры атмасферы.
Такое абсталяванне ў распараджэнні беларускай метэаслужбы аказалася ўпершыню. Яно дазваляе ў рэжыме рэальнага часу весці бесперапынны маніторынг параметраў ветру і тэмпературы ў ніжніх слаях атмасферы для прагназіравання небяспечных метэаралагічных з'яў, правядзення радыяцыйна-экалагічнага маніторынгу ў Мінску і на тэрыторыі БелАЭС.
Дакладна, як у аптэцы
Прыземныя метэаралагічныя назіранні на метэастанцыі вядуцца кругласутачна з дапамогай аўтаматызаванай інфармацыйнай вымяральнай сістэмы. Кожныя тры гадзіны спецыялісты перадаюць сіноптыкам дадзеныя назіранняў за станам, змяненнем і развіццём атмасферных працэсаў.— З уводам у эксплуатацыю комплексу аднавілася радыёзандзіраванне атмасферы ў Мінску, якое спынілася ў 1998 годзе з-за рамонту будынка абсерваторыі і дэмантажу абсталявання, — падключаецца да размовы аэролаг Ірына Рэпіна. — Адкрыццё трэцяга пункта зандзіравання ў цэнтры Беларусі (першыя два — у Брэсце і Гомелі. — Заўв. аўт.) дазваляе ахапіць тэмпературна-ветравым зандзіраваннем практычна ўсю тэрыторыю краіны.
Капрызы нябеснай канцылярыі
Перамяшчаемся ў Белгідрамет. Менавіта сюды сцякаюцца дадзеныя з усіх метэастанцый краіны. Адсюль жа інфармацыя адпраўляецца спажыўцам. Праца многіх з іх — супрацоўнікаў МНС, энергетыкаў, электрыкаў, фермераў, ды і ўсіх вадзіцеляў, — вельмі залежыць ад метэапрагнозаў.
Калі ў адрас Белгідрамета пачалі паступаць заўвагі на дрэнны прагноз, у ведамстве ў 2017 годзе распрацавалі план мерапрыемстваў (дарожную карту), у які прапісалі далейшыя крокі па павышэнні якасці прагнозаў на бліжэйшыя гады. У 2020-м Мінпрыроды завяршыла рэалізацыю дарожнай карты па ўдасканаленні прагназіравання надвор'я на кароткатэрміновую і сярэднетэрміновую перспектывы.
Намеснік начальніка службы метэаралагічных прагнозаў Таццяна Чатырко — аб праведзенай працы па ўдасканаленні гідраметэаралагічнай службы:
— За апошнія тры гады ў нас значна пашырылася сетка прыземных метэаралагічных назіранняў. Калі ў 2017 годзе была 51 метэастанцыя, то сёння іх ужо 67. Чым гушчэйшая сетка, тым больш ясная карціна ў сіноптыка перад вачамі. Значна пашырылася і радыёлакацыйная сетка. Сёння ў нашым распараджэнні пяць сучасных метэаралагічных радыёлакатараў — у Брэсце, Віцебску, Гомелі, Гродне і Мінску. Для параўнання: у 2017 годзе іх было ўсяго тры. Што гэта дае? Мы можам выявіць неспрыяльныя метэаралагічныя з'явы яшчэ на подступах да тэрыторыі нашай краіны і своечасова скласці папярэджанне. У нас таксама заключаны пагадненні аб супрацоўніцтве з некаторымі сумежнымі дзяржавамі па абмене дадзенымі. Напрыклад, сумесна з расійскімі калегамі распрацаваны праект праграмнага забеспячэння па абмене дадзенымі метэаралагічных радыёлакацыйных назіранняў паміж Расгідраметам і Белгідраметам.
Паспяховасць любой гідраметслужбы залежыць ад прымянення сучасных тэхналогій. Таццяна Чатырко адзначыла, што важным этапам стала тэхнічная мадэрнізацыя ў службе прагнозаў і спадарожных службах, якія займаюцца апрацоўкай метэададзеных. Дзякуючы мадэрнізацыі сервераў атрымалася павялічыць хуткасць апрацоўкі інфармацыі, што ва ўмовах працы з вялікім аб'ёмам дадзеных было жыццёва неабходна.
Зонд перадае на Зямлю інфармацыю аб тэмпературы, вільготнасці, ціску, ветры на вышыні.У дарожнай карце была адзначана і неабходнасць стварэння сеткі прыземных назіранняў для пераходу ад ручных да аўтаматычных пунктаў назірання, якія абслугоўваюцца аддалена, чаго на той момант у краіне не было зусім. Зараз у Беларусі працуе 16 аўтаматычных пунктаў назірання, сем з іх — у Мінску.
Перамяшчаемся ў месца, дзе непасрэдна складаюцца прагнозы надвор'я, — аддзел кароткатэрміновых прагнозаў надвор'я, небяспечных і неспрыяльных з'яў. Тут устаноўлена некалькі вялікіх манітораў для зручнасці сіноптыкаў. На адным з іх адлюстроўваюцца дадзеныя з усіх метэаралагічных станцый краіны і Мінска, якія абнаўляюцца ў 10-хвілінным рэжыме. Яшчэ на адным табло назіраем тое самае радыёлакацыйнае поле. Ужо зараз бачым, што з тэрыторыі Польшчы да нас рухаецца атмасферны фронт. Выканаўшы разлікі, сіноптыкі ацэняць верагодную колькасць ападкаў і зробяць прагноз, аб якім мы з вамі хутка даведаемся са зводкі навін. Апраўдвальнасць сутачных прагнозаў надвор'я па абласцях расце. Напрыклад, за 2020 год яна склала 98,2 працэнта, для параўнання: у 2018-м — 97,1 працэнта.
— З развіццём тэхналогій у галіне прагназіравання надвор'я распрацоўваюць новыя сістэмы аналізу, а працэсы аўтаматызуюцца, — дадала напрыканцы Таццяна Чатырко. — Акрамя прыземных станцый метэаназіранняў і радыёлакацыйнай сеткі, у распараджэнні нашых сіноптыкаў ёсць звесткі са спадарожнікаў. Усё гэта дазваляе дэталёва ацэньваць сітуацыю. Наша важнейшая задача — гідраметэаралагічная бяспека краіны. Нам неабходна своечасова скласці папярэджанне аб неспрыяльных і небяспечных метэаралагічных з'явах і давесці іх да зацікаўленых дзяржорганаў і арганізацый для прыняцця правільных рашэнняў па мінімізацыі пагоднай рызыкі.
gorbatenko@sb.by
