Павел Стаін асвоіў новую дзейнасць нядаўна: стаў рамеснікам у мінулым годзе.Чароўная сіла металу
Павел сустракае нас у рабочым камбінезоне на тэрыторыі сваёй невялікай па плошчы акуратнай кузні. Па сакрэце рамеснік прызнаецца, што да нашага прыезду, вядома, у сваёй майстэрні прыбраўся — бывае, што ў разгар рабочага працэсу творчага беспарадку не пазбегнуць. Відавочна тое, што праца каваля — гэта не проста крэатыўнае мастацтва, але і вялікая адказнасць. Прафесія патрабуе высокай працаздольнасці ва ўмовах высокіх тэмператур, ведаў у галінах фізікі і хіміі, а яшчэ — фізічнай трываласці, уважлівасці, дакладнага разліку і выдатнай зрокавай памяці. Чым больш уменняў увасабляецца ў вопыце, тым прыгажэй атрымліваюцца ў каваля яго вырабы.
Наш суразмоўца нарадзіўся ў пасёлку Пчэльнiк пад Барысавам, скончыў ПТВ № 121. Атрымаўшы дыплом па спецыяльнасці «Слесар па кантрольна-вымяральных прыборах і аўтаматыцы», мужчына папрацаваў страхаром, рабочым і будаўніком на розных аб’ектах. Калі паўтара года таму вопытны каваль Аляксандр Яшачкiн, сёння калега і напарнік Паўла па майстэрні, арганізаваў невялікі гурток па кавальстве, стажор пайшоў да яго вучыцца, стаў паволі спасцігаць каванне і розныя тэхнікі кавальскага майстэрства: зварку, ліццё, штампоўку і пайку.
Аляксандр далучаецца да размовы, дэманструючы мне і фатографу дзіўныя работы з металу. Асабліва ўражваюць нас каштоўныя асобнікі клiнковай зброі. Павел і сёння захоплена асвойвае гэты складаны жанр пад чулым кіраўніцтвам свайго вопытнага калегі. Рамеснік успамінае:
— У мяне ў мінулым годзе жонка зацяжарала, а калі чакалі нашага малога, абмяркоўвалі на хатнім савеце, як будзем жыць далей. Перспектыў на наёмнай працы асабліва не было, вось і вырашылі: хопіць працаваць па ўказцы, трэба ісці ў сваю справу... Ці цяпер адкрываць рамесніцтва, ці ніколі. Я заўсёды захапляўся стыхіяй агню і металу, падумаў: «Мне гэта цалкам па сілах». Першым практычным крокам было звальненне, пастаноўка на ўлік па беспрацоўі. Далей я напісаў падрабязны бізнес-план, што было, шчыра прызнацца, не так ужо і лёгка для мяне: я ж ВНУ не заканчваў. Пасля некалькіх правак прафесіяналаў канчаткова падаў яго ў мясцовы аддзел садзейнічання занятасці насельніцтва.
Павел з удзячнасцю адгукаецца аб настаўніку Аляксандру, які прайшоў такі ж шлях адкрыцця сваёй кавальскай справы гады тры таму. З дапамогай яго практычных саветаў малады каваль абараніў план па адкрыцці майстэрні і зарэгістраваў рамесніцтва.
Каваль з захапленнем і радасцю вырабляе элементы для садовай мэблі.Падковы на шчасце
Атрымаўшы дабро ад мясцовых уладаў на такое пачынанне, малады каваль заняўся закупкай абсталявання і матэрыялаў.
— Субсідыя ў памеры каля 3400 рублёў была сур’ёзнай падтрымкай ад дзяржавы. Бо я змог набыць на гэтую суму зварачны апарат, маску, вялікую і малую вуглашліфавальныя машынкі, зачыстныя і адразныя кругі па метале да іх, а яшчэ кампрэсар, пісталет-фарбараспыляльнік і профільную трубу, — уводзіць нас у курс справы Павел Стаiн.
Астатнія інструменты — кавадлы, молаты, станкі вастрыльныя і іншыя атрыбуты гэтага займальнага мужчынскага занятку — майстар купляў за свой кошт. З памяшканнем пад майстэрню рамеснік таксама не пралічыўся. На тэрыторыі Барысаўскага раёна знайшлася цалкам прыдатная плошча з электрычнасцю і трывалым дахам. Павел распавёў, што арэнда кузні складае каля 200 рублёў штомесяц, таксама як рамесніку яму неабходна адлічваць збор у памеры адной базавай велічыні ў каляндарны год.
Вясной заказы кавалю паступаюць больш-менш стабільна. На думку майстра-пачаткоўца, у гэтай справе працуюць «сарафаннае» радыё і сацсеткі. Цікаўлюся, якія рэчы з металу вырабляе рамеснік цяпер.
— Над чым працую? З вясной і пацяпленнем людзі па традыцыі рыхтуюцца да дачнага сезона і імкнуцца з’ехаць за горад. Нядаўна мяне папрасілі зрабіць трывалыя арэлі ў дзіцячую зону двара, — Павел паказвае будучы аб’ект для гульняў дзетак на свежым паветры, — а ў другога чалавека ў прыватным доме або ў альтанцы, дакладна не ведаю, стаiць масіўны стол, які ён захацеў стыльна ўпрыгожыць металам, таму цяпер раблю для яго з сталі абгінаючыя элементы.
Павел выкарыстоўвае ў працы як простыя прылады, так і сучасныя інструменты.Вось цвік, вось падкова…
Праглядаю фатаграфіі работ мастацкага кавання ўдалых барысаўскіх рамеснікаў. Гэта і поручні, і агароджы для лесвiц, эксклюзіўныя балясы са ўстаўкамі, і ўзорныя элементы для платоў і паветак, вулічных ліхтароў, цацкі з металу і шмат іншых унікальных вырабаў, якія радуюць вока. Цікаўлюся ў Аляксандра Яшачкiна як у дасведчанага майстра, як доўга кавалю трэба працаваць, каб атрымаўся вынік, які задавальняе i майстра, і заказчыка.
— Наогул, каб вырабіць сапраўды значную, цікавую рэч, трэба аддаць на яе некалькі месяцаў працы. Каштаваць танна яна не можа, бо гэта ручная праца. Акрамя таго, рэч з металу павінна ўпісвацца ў агульны стыль дома або двара кліента, быць не толькі прыгожай, але і даўгавечнай. Калі настрой у пакупніка нашага твора добры і мы як вынік бачым яго задаволенную ўсмешку, то разумеем, што ўсе намаганні былі не марныя. Матэрыяльны поспех ад продажу рэчы, вядома, стымулюе каваля — гэта адно. Але маральнае задавальненне, рост у прафесіі — гэта другi, не менш важны, складальнік гэтага рамяства. Рады, што ў Паўла ўсё атрымліваецца, ён развіваецца як майстар, — гаворыць Аляксандр.
— Можа і ваш маленькі сын, калі падрасце, пойдзе па вашых слядах? — жартаўліва задаю апошняе пытанне пачаткоўцу-рамесніку Паўлу.
— Хоць яму толькі чатыры месяцы, ён ужо навучыўся трымаць у ручках дзіцячы цацачны малаток. Не выключана, што і мяне калі-небудзь пераплюне, бо ў хлапчукоў так заведзена, — усміхаецца каваль.
shimuk@sb.by
