На жаль, у нас не захавалася ніводнага асобніка Буквара — усе вучэбныя выданні проста “зачытваліся да дзірак”. Аднак лонданскаму экзэмпляру пашанцавала. Намеснік кіраўніка місіі пасольства Вялікабрытаніі ў Беларусі Іан Фокс расказаў, што кніга належала англійскаму юрысту і бібліяфілу Роберту Эшлі, які жыў у XVI—XVII стагоддзях. Вядома, што Эшлі шмат падарожнічаў па свеце. Напэўна, падчас адной з вандровак ён і набыў славянскі Буквар. Пасля смерці Эшлі завяшчаў Бібліятэцы Мідл Тэмпл усе свае 3700 кніг, у тым ліку і гэтую. Бібліятэка ўяўляе сабой досыць закрытую ўстанову, таму нядзіўна, што пра Буквар доўгі час не ведалі.
— За ўсю гісторыю выдання яго ніхто не вывучаў. І cёння, прыступіўшы да даследаванняў, мы з вялікай доляй верагоднасці можам казаць, што да аўтарства гэтага выдання меў дачыненне Мялецій Сматрыцкі — знакаміты грамадскі і рэлігійны дзеяч Украіны і Беларусі. Гэтую версію падмацоўвае і такі факт: праз год пасля выдання Буквара ў той жа друкарні ў Еўі была выдадзена ўсім добра вядомая Граматыка Сматрыцкага, — тлумачыць Раман Матульскі. — Буквар — выданне, бясспрэчна, унікальнае і годнае таго, каб у юбілейны для гэтай кнігі год мы звярнулі на яе ўвагу, вывучылі, даследавалі і вярнулі ў сучаснае жыццё.
Праект па выпуску факсімільнага выдання Буквара, на думку Рамана Сцяпанавіча, мае не толькі культуралагічную і гістарычную накіраванасць, але і прагматычную:
— Сёння ў краіне вядзецца актыўная праца па стварэнні новых падручнікаў. І без вывучэння перша-крыніц, тых тэндэнцый і традыцый, якія існавалі ў беларускай адукацыі, гэта зрабіць практычна немагчыма.
У красавіку ў Нацыянальнай бібліятэцы пройдуць Міжнародныя кнігазнаўчыя чытанні, прысвечаныя 400-годдзю Буквара. А напярэдадні Дня ведаў беларусы ўжо змогуць пагартаць факсімільнае выданне старажытнага кніжнага скарбу. Пасля прэзентацыі кнігі ў Беларусі з праектам пазнаёмяць жыхароў Літвы, Вялікабрытаніі і іншых краін. У планах Нацыянальнай бібліятэкі таксама прывезці і паказаць беларусам арыгінал Буквара.
mila@sb.by
