В Витебске экскаватор докопался до фундамента XVIII века: при чем здесь Марк Шагал и знаменитая гостиница "Брози"?
04.06.2020 21:16:00
Анна НАУМОВА
Нядаўна Вiцебск абляцела гучная навiна: у гiстарычным цэнтры горада — знаходка, звязаная з iмем Марка Шагала. Па вулiцы Талстога перакладвалi цеплатрасу i выпадкова «трапiлi» ў гiсторыю. Разам з грунтам i камянямi коўш экскаватара захапiў кафлi, цаглiны з клеймамi i iншыя матэрыялы трохвяковай даўнасцi.
![](/upload/iblock/d03/d033f7b5ab5f6b6553357f9abdb0004c.jpg)
Назад у мiнулае
Земляныя работы насупраць Уваскрэсенскай царквы пачалi яшчэ 22 мая. Але хутка згарнулi. Прычына не празаiчная — гiстарычная. Тэхнiка генпадрадчыка, пракапаўшы траншэю каля будынка банка на вулiцы Талстога, 2, агалiла фундамент былой гасцiнiцы «Брозi». Той самай, якая размяшчалася ў доме, пабудаваным у 1890-я гады Вiтэнбергам, адным з найбагацейшых мясцовых купцоў. Акрамя гасцiнiцы, асабняк размяшчаў кандытарскую, фотамайстэрню, магазiны. У адным з iх гадзiннiкамi i каштоўнасцямi гандляваў Шмуля-Неўха Розенфельд. Дачка ювелiра Бэла Розенфельд стала каханай i жонкай Марка Шагала.Характэрна, што акрамя рэшткаў «Брозi» будаўнiкам трапiлася куды большая старажытнасць — цагляная сцяна невядомага будынка, як мяркуецца, XVIII стагоддзя. Ён выступаў на вулiцу Талстога, былую Падзвiнскую, паказвае Яўген Калбовiч, архiтэктар-рэстаўратар, атэставаны спецыялiст Мiнiстэрства культуры:
— Зразумейце правiльна, гасцiнiца «Брозi» — гэта проста гасцiнiца «Брозi». У першую чаргу, каштоўнасцю з’яўляецца сам гiстарычны цэнтр. Знойдзеныя фрагменты будынкаў не засталiся без увагi. Выкананы замеры, фотафiксацыя аб’ектаў, праведзена праца па iх лакалiзацыi.
![](/upload/iblock/492/492c66e6c7899410872bad43ee4a986b.jpg)
План пакажа
Калi мы пабывалi на месцы, аб замарожанай будоўлi нагадвалi дэталi. Агароджа, пашпарт аб’екта i вывернутыя вонкi iржавыя трубы. Iх даўно збiралiся мяняць. Жыхары блiжэйшых дамоў, якiя засталiся на час рамонту без вады, спадзявалiся, што справа не зацягнута. I вось з 28 траўня пастаўленыя на паўзу работы аднавiлi. Iх першая чарга наблiжаецца да фiналу.Рэканструкцыя цеплатрасы была запланаваная з 2016 года, уносiць яснасць Аляксей Белавусаў, прадстаўнiк Iнстытута гiсторыi НАН:
— Заказчык атрымаў дазвол Мiнiстэрства культуры з загадам: любыя дзеяннi ў гiстарычным цэнтры горада трэба весцi пад наглядам археолагаў. Пасля выяўлення знаходак спецыялiсты Iнстытута гiсторыi паведамiлi органам мясцовай улады аб тым, што работы трэба прыпынiць — для вывучэння дэталяў. Што i было зроблена.
![](/upload/iblock/8c8/8c8fcbedb84193c5c11d3caa918b3c72.jpg)
Лiчылася, што гасцiнiца «Брозi» не прымыкала да будынка сучаснага банка. Праекцiроўшчыкi вырашылi, што можна прайсцi па свабодным участку ўздоўж «Брозi», не закрануўшы сцяну. Калi весцi траншэю ў ранейшым месцы, давялося б многае разбурыць у раёне помнiка князю Альгерду, спуска да Вiцьбы. I тэхнiка пайшла новым шляхам. Як вынiк — экскаватар зачапiў заходнюю сцяну гасцiнiцы. Але ёсць i пазiтыўны момант: дагэтуль у гэтай частцы Вiцебска нi разу не ўскрывалi культурны пласт. Аб размяшчэннi «Брозi» разважалi, маючы на руках толькi старыя аэрафотаздымкi. Цяпер сiтуацыя змянiлася, дапаўняе суразмоўца:
— Сёння можам упэў-нена казаць аб месцазнаходжаннi былой гасцiнiцы. Яна знаходзiлася блiжэй да Вiцьбы, чым меркавалася. Адкрыццё? Безумоўна. Гэта дасць магчымасць скласцi дакладны план месца, што важна для далейшай даследчай працы. I тым больш спатрэбiцца, калi аднойчы гаворка зойдзе аб аднаўленнi аб’екта.
— Знойдзеныя матэрыялы адправяцца ў Мiнск. Дзе iх аблiчбуюць, прысвояць шыфр i па запыце музеяў могуць перадаць для экспазiцыi.
Naumova@sb.by