Сегодня развитые страны по масштабам социального неравенства скатились до уровня 1913 года
27.12.2019 14:25:00
Игорь САВОСТЕНКО
Сёлетні год у свеце — час актыўных пратэстаў шырокай грамадзянскай супольнасці і разнастайных сацыяльных груп насельніцтва супраць дзеянняў улады і істэблішменту. Гэта доўгатэрміновы трэнд?
Масавыя акцыі пратэсту сёлета пракаціліся па ўсім свеце, закрануўшы Алжыр, Ганконг, Грэцыю, Іран, Іспанію, Егіпет, Ліван, Расію, Судан, Турцыю, Францыю, Чылі і многія іншыя краіны.
Тэктанічныя зрухі народнага незадавальнення адбыліся на араба-афрыканскай дузе. Дзеянні дзяржаў там вельмі падобныя: відавочная няроўнасць, беднасць, неўладкаванасць моладзі, карупцыя, расчараванне ва ўладах, якіх абвінавачваюць у несумленным размеркаванні рэсурсаў. Такім чынам, неэфектыўныя ўрады не выконваюць абяцанняў, а народ выходзіць на вуліцы.
Выступленні ўва многіх рэгіёнах планеты супраць кіруючых эліт не спыняюцца ўжо на працягу некалькіх месяцаў і болей. Так, у Францыі рух «жоўтых камізэлек» адзначыў гадавіну сваіх жорсткіх выступленняў супраць урада, а пачыналася ўсё з беспарадкаў моладзі ў прыгарадах Парыжа — з біцця шкла ў вітрынах крамаў і кафэ, марадзёрства і падпалаў аўтамабіляў. Цяпер — жорсткае супраціўленне паліцыі і страйкі супраць непапулярнай пенсіённай рэформы ўрада прэзідэнта Эмануэля Макрона.
Арганізацыя эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця (АЭСР) прасачыла ўзровень жыцця сваіх членаў наконт разрыву паміж беднымі і багатымі ў гэтых краінах. Даследчыкі лічаць, што сацыяльная няроўнасць паміж згаданымі катэгорыямі грамадзян зараз дасягнула крытычных значэнняў і замаруджвае развіццё эканомікі. 34 членаў арганізацыі няроўнасць ў даходах і ўзроўні жыцця ў 1985—2005 гадах «пазбавіла» 4,7 працэнта эканамічнага росту. Галоўная прычына пагаршэння сітуацыі — стан рынку працы (амаль кожны трэці работнік працуе няпоўны рабочы дзень).
Для разумення: у 80-я гады мінулага стагоддзя разрыў у даходах паміж 10 працэнтамі найбольш багатых і 10 працэнтамі найбольш бедных грамадзян па АЭСР быў у сем разоў, а ў двухтысячныя — у дзевяць разоў большы. Зараз ён складае 9,6. Напрыклад, у ЗША такі разрыў удвая большы — ў 18,8 раза (15,1 — 2007 год). Да ведама: у Францыі адпаведны паказчык — 7,4, у Германіі — 6,6, а ў Швецыі — 5,8 раза. Узровень сацыяльнай няроўнасці ў Расіі, па сутнасці, адпавядае тым жа Злучаным Штатам.
Між іншым, група эканамічных экспертаў пад кіраўніцтвам Тома Пікеці (Францыя) прэзентавала даклад аб тым, што ўзровень няроўнасці (як даходаў, так і багацця) за апошнія трыццаць гадоў значна вырас практычна ва ўсіх краінах. Адбыўся апераджальны рост спекуляцыйнага ўзбагачэння. Напрыклад, верхнія дзесяць працэнтаў грамадства прысвойваюць сабе 37 працэнтаў нацыянальнага багацця ў краінах Еўрасаюза. У Бразіліі і на Блізкім Усходзе гэты паказчык складае суадносна 55 і 61 працэнт. Але найбольш відавочны рост маёмаснай няроўнасці ў ЗША, дзе адзін працэнт насельніцтва краіны трымае каля 40 працэнтаў нацыянальнага багацця (у 1980-м гэты паказчык не перавышаў 22 працэнты). Паводле слоў спецдакладчыка ААН па правах чалавека Філіпа Алстона, амерыканская мара хутка ператвараецца ў амерыканскую ілюзію.
Паводле статыстыкі спецыялісты зрабілі выснову, што сёння развітыя краіны па маштабах сацыяльнай няроўнасці скаціліся да ўзроўню 1913 года, а менавіта да пачатку Першай сусветнай вайны.
Тым часам пратэстныя настроі насельніцтва ў розных рэгіёнах планеты толькі растуць. У Іраку і Ліване яны назіраюцца з кастрычніка. Іх удзельнікі патрабуюць адстаўкі ўрадаў, якія, на думку маніфестантаў, вінаватыя ў карупцыі, беспрацоўі, наступствах тэрарызму і эканамічным крызісе.
Каля мільёна незадаволеных уладамі выйшлі і на вуліцы ў Чылі. У Сант’яга былі зафіксаваны падпалы і акты марадзёрства. Дэманстранты таксама запатрабавалі павышэння зарплат і пенсій, зніжэння цэн на лекі і правядзення канстытуцыйнай рэформы.
Цікава, што сёлета ў Глабальным рэйтынгу чалавечага развіцця наша рэспубліка палепшыла паказчыкі, заняўшы 50-е месца сярод 189 краін. Сёлета справаздача ААН была прысвечана тэме няроўнасці.
Масавыя акцыі пратэсту сёлета пракаціліся па ўсім свеце, закрануўшы Алжыр, Ганконг, Грэцыю, Іран, Іспанію, Егіпет, Ліван, Расію, Судан, Турцыю, Францыю, Чылі і многія іншыя краіны.
Тэктанічныя зрухі народнага незадавальнення адбыліся на араба-афрыканскай дузе. Дзеянні дзяржаў там вельмі падобныя: відавочная няроўнасць, беднасць, неўладкаванасць моладзі, карупцыя, расчараванне ва ўладах, якіх абвінавачваюць у несумленным размеркаванні рэсурсаў. Такім чынам, неэфектыўныя ўрады не выконваюць абяцанняў, а народ выходзіць на вуліцы.
Выступленні ўва многіх рэгіёнах планеты супраць кіруючых эліт не спыняюцца ўжо на працягу некалькіх месяцаў і болей. Так, у Францыі рух «жоўтых камізэлек» адзначыў гадавіну сваіх жорсткіх выступленняў супраць урада, а пачыналася ўсё з беспарадкаў моладзі ў прыгарадах Парыжа — з біцця шкла ў вітрынах крамаў і кафэ, марадзёрства і падпалаў аўтамабіляў. Цяпер — жорсткае супраціўленне паліцыі і страйкі супраць непапулярнай пенсіённай рэформы ўрада прэзідэнта Эмануэля Макрона.
Арганізацыя эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця (АЭСР) прасачыла ўзровень жыцця сваіх членаў наконт разрыву паміж беднымі і багатымі ў гэтых краінах. Даследчыкі лічаць, што сацыяльная няроўнасць паміж згаданымі катэгорыямі грамадзян зараз дасягнула крытычных значэнняў і замаруджвае развіццё эканомікі. 34 членаў арганізацыі няроўнасць ў даходах і ўзроўні жыцця ў 1985—2005 гадах «пазбавіла» 4,7 працэнта эканамічнага росту. Галоўная прычына пагаршэння сітуацыі — стан рынку працы (амаль кожны трэці работнік працуе няпоўны рабочы дзень).
Для разумення: у 80-я гады мінулага стагоддзя разрыў у даходах паміж 10 працэнтамі найбольш багатых і 10 працэнтамі найбольш бедных грамадзян па АЭСР быў у сем разоў, а ў двухтысячныя — у дзевяць разоў большы. Зараз ён складае 9,6. Напрыклад, у ЗША такі разрыў удвая большы — ў 18,8 раза (15,1 — 2007 год). Да ведама: у Францыі адпаведны паказчык — 7,4, у Германіі — 6,6, а ў Швецыі — 5,8 раза. Узровень сацыяльнай няроўнасці ў Расіі, па сутнасці, адпавядае тым жа Злучаным Штатам.
Між іншым, група эканамічных экспертаў пад кіраўніцтвам Тома Пікеці (Францыя) прэзентавала даклад аб тым, што ўзровень няроўнасці (як даходаў, так і багацця) за апошнія трыццаць гадоў значна вырас практычна ва ўсіх краінах. Адбыўся апераджальны рост спекуляцыйнага ўзбагачэння. Напрыклад, верхнія дзесяць працэнтаў грамадства прысвойваюць сабе 37 працэнтаў нацыянальнага багацця ў краінах Еўрасаюза. У Бразіліі і на Блізкім Усходзе гэты паказчык складае суадносна 55 і 61 працэнт. Але найбольш відавочны рост маёмаснай няроўнасці ў ЗША, дзе адзін працэнт насельніцтва краіны трымае каля 40 працэнтаў нацыянальнага багацця (у 1980-м гэты паказчык не перавышаў 22 працэнты). Паводле слоў спецдакладчыка ААН па правах чалавека Філіпа Алстона, амерыканская мара хутка ператвараецца ў амерыканскую ілюзію.
Паводле статыстыкі спецыялісты зрабілі выснову, што сёння развітыя краіны па маштабах сацыяльнай няроўнасці скаціліся да ўзроўню 1913 года, а менавіта да пачатку Першай сусветнай вайны.
Тым часам пратэстныя настроі насельніцтва ў розных рэгіёнах планеты толькі растуць. У Іраку і Ліване яны назіраюцца з кастрычніка. Іх удзельнікі патрабуюць адстаўкі ўрадаў, якія, на думку маніфестантаў, вінаватыя ў карупцыі, беспрацоўі, наступствах тэрарызму і эканамічным крызісе.
Каля мільёна незадаволеных уладамі выйшлі і на вуліцы ў Чылі. У Сант’яга былі зафіксаваны падпалы і акты марадзёрства. Дэманстранты таксама запатрабавалі павышэння зарплат і пенсій, зніжэння цэн на лекі і правядзення канстытуцыйнай рэформы.
Цікава, што сёлета ў Глабальным рэйтынгу чалавечага развіцця наша рэспубліка палепшыла паказчыкі, заняўшы 50-е месца сярод 189 краін. Сёлета справаздача ААН была прысвечана тэме няроўнасці.